Gelişimsel dil bozuklukları, zeka güçlüğü, yaygın gelişimsel bozukluklar (Otizm, Asperger Sendromu), işitme kaybı gibi sebeplere dayanabilir. Bunlar veya bunlara benzer herhangi bir sebebe bağlanamayan gecikmiş konuşma vakaları “Özgül Dil Bozuklukları” olarak adlandırılmaktadır.
Gelişimsel Dil Bozuklukları Nedir?
Dil, insanların birbirleriyle duygu ve düşüncelerini paylaşmak amacıyla kullandığı ortak kurallar sistemidir. Bir dil, yalnızca konuşma dilini akla getirilmelidir; yazı ve işaret kullanımı da bir dildir., Bir çocuk eğer başkalarının söylediklerini anlamakta (alıcı dil) veya duygularını, düşüncelerini yeterli düzeyde sözel olarak aktarmakta güçlük yaşıyorsa o zaman bu bir dil bozukluğudur.
Dil bozuklukları, bilinen belirli bir nedene sahip olmayan alt grupları kapsayan gecikmiş dil veya gelişimsel dil bozukluğu (özgül dil bozukluğu) olabileceği gibi; zihinsel,nörolojik veya işitme güçlüğü gibi belirli bir nedene bağlı olarak gelişen dil bozukluklarını kapsamaktadır. Çesitli hastalık ve bozukluklar dil gelişiminde gecikmeye ve/veya aptik dil gelişimine neden olabilirler. Bu durumda gelişimsel dil bozukluğu tanısından söz edilir.
Normal Dil ve Konuşma Gelişimi Nedir?
Bebeğin işitme sistemi, hamileliğin son üç ayında iyice gelişmektedir. Bebek ana rahminde pek çok sesi duymaya başlar. Doğumdan sonra bebekler konuşmalarını sağlayacak organları henüz zihinsel ya da fiziksel olarak yönetemese de, çoğu zamanlarını annelerinin sesini dinleyerek geçirir ve dil ile ilgili her türlü bilgiyi kaydederler. Olumlu duygularını size gülümseyerek olumsuz duygularını ise ağlayarak anlatır. İlk anlamlı sözcüklerini üretirken bile karşıdaki kişinin anlaması için el işaretleriyle bunlara eşlik eder.
On sekizinci aydan sonra bebeklerin yeni sözcük öğrenme süreçleri oldukça hızlanır. Bu dönem çocukların sözcük dağarcıklarının hızla geliştiği dönemdir fakat bir dili öğrenmek tek tek kelimeleri üretmekten fazlasını gerektirir. Sözcükleri birleştirerek, yerlerini değiştirerek belirli hece veya sesler ekleyerek farklı anlamlar üretebilmek gerekir, bu dil bilgisidir.
Çocuklar 2 yaşından önce dilbilgisini sözcüklerle birlikte jest-mimik gibi işaretleri kullanarak gerçekleştirmektedir. 2 yaş civarı çocuklar sözcükleri birleştirerek farklı anlamlar oluşturmak için işaretleri azaltarak dilbilgisel kurallardan faydalanmaya başlarlar.
2.5 yaşından sonra sözcük dağarcıkları hızla gelişmekte, ürettikleri cümleler anlamsal ve dil bilgisi açısından zenginleşmektir. 4-5 yaşına gelindiğinde artık çocuklar bir yetişkine isteklerini, ihtiyaçlarını, ilgilerini uzun ve karmaşık cümlelerle zorlanmadan ifade edebilmekte ve çevresinde duyduğu şeylerin çoğunu rahatlıkla anlayabilmektir.
Gelişimsel Dil Bozukluklarının Belirtileri Nelerdir?
Bir çocuğun konuşması yaşına göre beklenenden geri veya yavaşsa gecikmiş konuşma sorunu olduğu söylenebilir. Normal gelişim açısından bakıldığında bir çocuğun 12-18 aylar arasında ilk sözcüklerini söylemesi, tek sözcüklerden oluşan dağarcığı yaklaşık 50 sözcüğe ulaştığında cümle kurmaya başlaması beklenir. Bir çocuğun 3 yaşına gelmiş olmasına rağmen cümle kuramıyor olması durumunda bir dil ve konuşma bozuklukları uzmanı tarafından bir an önce değerlendirilmesi gerekir.
Yüzde 1-2’si ağır olmak üzere yaş ve öncesi çocuklarda % 5-20 oranında çeşitli konuşma ve dil bozukluğu görülür. Bu çocukların bir kısmında sadece konuşma bozukluğu, bir kısmında sadece gelişimsel dil bozukluğu, bir kısmında da karışık olarak hem dil hem de konuşma güçlüğü vardır.
Gelişimsel Dil Bozukluklarını Nasıl Tedavi Edilir?
Gelişimsel dil bozukluklarına müdahalenin ilk basamağı çocukta görülen dilsel geriliğin gelişiminin diğer basamaklarındaki herhangi bir sıkıntıdan kaynaklanıp kaynaklanmadığının belirlenmesidir. Bu nedenle değerlendirme sadece dil ve konuşma bozuklukları uzmanı tarafından değil, çocuk doktoru, gelişim psikologu, odyometrist ve özel eğitimcileri kapsayan bir ekip tarafından yapılmalı ve çocuğun başka gelişim alanlarında sıkıntısı olup olmadığı, varsa ne tür bir sıkıntısı olduğu belirlenmelidir.
Tanılama sürecinin devamında çocukların gelişimsel takipleri düzenli olarak yapılarak her alanda desteklenmeye devam etmeleri gerekmektedir. Dil alanına yapılacak olan müdahaleler ailenin dil ve konuşma bozuklukları uzmanı ile tam bir işbirliği içinde çalışmasını gerektirmektedir.
Çocuğun eksiklikleri, yetersiz olduğu belirlenen becerilerin gelişimsel edinim sırası ve çocuğun bireysel ihtiyaçları göz önünde bulundurularak geliştirilecek bir terapi programı ile giderilir. Eğer çocuğunuzun dil ve konuşma gelişimi konusunda şüpheleniyorsanız bir dil ve konuşma bozuklukları uzmanına başvurunuz.
Dil ve konuşma terapisti çocuğun sözel dili anlamasını ve ifade etmesini ölçecek, çocuğun çevresiyle iletişimini doğal ortamda değerlendirecek, gelişimi etkileyebilecek faktörleri belirleyerek aileye bundan sonra ne yapmaları konusunda danışmanlık hizmeti verecektir.
Kaynakça:
https://dilkom.anadolu.edu.tr/sayfa/dil-bozukluğu-ve-konuşma-bozukluğu-aynı-mıdır