Akıcı konuşma bozukluğu, sözel ifade akıcılığının bozulmasıdır. Akıcılıkta ortaya çıkan ses, hece, sözcük tekrarları, uzatmalar, yerinde olmayan duraklamalar ve düzeltmeler konuşmanın akışını etkiler.
Akıcı Konuşma Bozukluğu Nedir?
Konuşma sırasında sözcük içi takılmalar olabileceği gibi sözcük arası takılmalar da görülebilir. Sözcük içi takılmaları; ses, hece, tek heceli kelime tekrarları ve uzatmalar, bloklar şeklinde, kelime arası takılmalar da ise duraklamalar, düzeltmeler, yerine kelime kullanmalar şeklinde görülebilmektedir. Konuşma hızı ve ritminde ortaya çıkan bozukluklara bazen eşlik eden ikincil davranışlar da (yüz ve vücut hareketleri vb.) görülebilir.
Tanımına bakıldığında konuşmanın akıcılığını bozan duraklama ya da takılmalar çocuğun büyüme ve gelişme süreci ile birlikte ortaya çıkar. 3-5 yaşlar arasında beyin gelişimi hızlanmakta ve çocuk daha hızlı düşünmektedir. İletişim sırasında düşüncelerin aktarılmasına yarayan konuşmanın oluşturulduğu dil ve dudak gibi aktarma organları ise henüz bu hıza yetişemeyen durumda olabilir. Bu gibi durumlarda konuşmanın başlangıcında bazı sözcükleri bulmada zorluk, takılma, gereksiz duraklama ve nefes düzenleme ile ilgili güçlükler ortaya çıkmaktadır. Eğer sesin oluşumu ile ilgili beyin işlevlerinde ya da aktarma organlarında belirgin bir sorun yoksa akıcı konuşma bozukluğu olarak ele alınmaktadır.
Akıcı Konuşma Bozukluğu Nedenleri Nelerdir?
Konuşma becerisinin gelişmesi üzerinde öncelikle çevre etkilidir. Aile ve bireysel çevre, çocuğun ilk yıllarında konuşmasını şekillendirmektedir. Bu dönemlerde özellikle fonetik ve morfolojik olarak çocuğun duydukları, konuşma yeteneğini etkilemektedir. Güzel ve etkili konuşma üzerinde bireyin doğal çevresinin kimi zaman olumsuz etkileri olduğu da gözlenebilir. Bu olumsuz etkiler, çevrede bulunan modellerden veya kitle iletişim araçlarından kaynaklanabilir.Bu sorunun kalıcı hale gelmesinde çocuğun anne babasının ya da çevresindeki diğer kişilerin tutumları etkili olmaktadır.
Belirtilen yaşlarda oldukça sık karşılaşılan bu durum zaman içinde, genellikle hiçbir yardım gerekmeden kendiliğinden değişmektedir. Çocuklarının konuşmasında bir bozulma ortaya çıkması anne babaları kaygılandırmakta, artık çocuğun çıkaracağı sözcüklere dikkat etmeye, hatta çocuğun bu sözcüklerini düzeltmeye başlamaktadırlar. Bu ise çocuğun konuşacaklarına dikkat etmesine ve takılmayacağı sözcükleri seçmesine neden olmakta, giderek daha az ve seçici konuşmasına yol açmaktadır. Özellikle heyecanlandığında, yabancılarla konuştuğunda ortaya çıkan bu takılmalar nedeniyle çocuk böylesi ortamlarda konuşmamayı tercih etmektedir.
Burada anne babanın konuşmadaki düzensizliğin gelişme ile ilgili olduğunu bilmesi ve zaman içinde geçeceğine inanması gerekmektedir. Böylece çocuğun takılmalarına dikkat etmeyecek, onun konuşmasını destekleyecek, böylece konuşma bozukluğunun yerleşmesini önleyeceklerdir.
Akıcı Konuşma Bozukluğunu ve Etkilerini Azaltmak Adına Neler Yapılabilir?
Akıcı konuşma bozukluğu daha sonraki dönemlerde de sürüyorsa, çocuk için belirgin bir sıkıntıya neden oluyorsa uzman değerlendirme ve danışmanlığı yararlı olacaktır. Böyle bir değerlendirmede çocuğun konuşmasını bozan aşırı heyecanı ya da kaygısı varsa azaltılmaya çalışılır. Konuşmanın akıcılığındaki bu bozukluğa karşın konuşması gerektiği belirtilerek, daha fazla konuşması ve kendini ifade etmesi desteklenir. Konuşmada ortaya çıkan bozukluğun değerlendirilmesi ve istenmeyen durumun değişmesi için dil ve konuşma terapistleri ile birlikte çalışılmakta ve oldukça iyi sonuçlar alınmaktadır.
Kaynakça:
Öztahtalı, İ., & Şahin, E. (2020). Etkili Konuşma Özyeterlik Algı Ölçeğinin Geliştirilmesi: Geçerlilik ve Güvenirlik Çalışması. Electronic Turkish Studies, 15(1).
Oğuzhan, K. U. R. U. AKICI KONUŞMA PROBLEMİ YAŞAYAN İLKÖĞRETİM 5. SINIF ÖĞRENCİSİNİN KONUŞMA BECERİSİNİ GELİŞTİRME. Uluslararası Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 2013(1), 88-105.
Korkmaz, B., & Sart, G. DİL VE BEYİN Çocuklarda Dil ve Konuşma Bozuklukları Cilt II. ABA ORGANİZASYON EĞİTİM DANIŞMANLIK YAYINCILIK VE PAZARLAMA AŞ.